Euskararen egoera zein den jakiteko, norberaren pertzepzio edo subjektibotasuna saihesteko, datuak ezinbestekoak dira. Eskualde batean euskarak zein presentzia duen jakiteko soziolinguistek hainbat datu objektibori erreparatzen diote: hizkuntzaren ezagutza maila, ikastetxeetako eta euskaltegietako matrikulazio datuak, hizkuntzarekiko jendarteak duen jarrera edota kalean euskaraz entzun daitezkeen elkarrizketa kopurua. Datu horiek euskararen aldeko sustapen-planak egiteko baliagarriak dira.
Soziolinguistika Klusterrak hizkuntza-erabilera kale-neurketa egin zuen joan den urteko udazkenean. Klusterreko Asier Basurto Arrutik aurkeztu zituen datuak astelehenean. Basurtok hasieratik zehaztapen bat egin nahi izan zuen: “neurketa Sakanako kaleetakoa da; ezin da ziurtatu kalean behatutako elkarrizketetako hiztun guztiak sakandarrak zirenik”. Neurketa egiteko udazkenean 4.583 elkarrizketa behatu zituzten, guztira 13.723 hiztun. Kale-erabilera neurketaren akats tartea, gora-behera, %1,45ekoa da. 
Emaitzak
Erabilera
Lau elkarrizketatik bat euskaraz da
Sakanako kaleetan entzundako elkarrizketen laurdena da euskaraz, %24,8. Gaztelaniaz %72,9 eta beste hizkuntzetan %2,3. Euskara ezagutzari buruzko Sakanako azken datuak 2001ekoak dira eta orduan sakandarren %36,8 dira elebidunak zirela jasotzen zen. Ikastetxeetako matrikulazio datuek erakusten dute sakandarren euskararen ezagutza datuek gora egin dutela. Baina ezagutza eta erabilera datuak parekatzea, gaur egun, ia ezinezkoa da euskaldunek gaztelania ere erabiltzen dutelako.
Euskararen kale-erabilerak azken 15 urteetan 4 puntu egin ditu gora, haietatik 2 azken bost urteetan. “Gorako joera leuna, konstantea du”. Erabilera bost urtetik behin bina puntu igoko balitz 2069rako ibarreko elkarrizketen erdia euskaraz lirateke. 15 urtetik 4 puntu igoz gero elkarrizketen erdia euskaraz 2106an lirateke.
| Hizkuntza | Kopurua | % |
| Euskaraz | 3.405 | 24,8 |
| Gaztelaniaz | 10.004 | 72,9 |
| Beste hizkuntzetan | 315 | 2,3 |
| Guztira | 13.724 | 100 |
| Bilakaera | |
| Urtea | Euskararen erabilera % |
| 2001 | 20,7 |
| 2006 | 21,8 |
| 2011 | 22,8 |
| 2016 | 24,8 |
| Alderaketa | |
| Eremua | Erabilera % |
| Euskal Herria | 13,3 |
| Nafarroa | 5,7 |
| Sakana | 24,8 |
Herrika
Sakanako bederatzi herritan egin zen hizkuntza-erabileraren kale-neurketa. Soziolinguistika ezaugarri desberdinak dituzten herriak direnez, emaitzak ez dira homogeneoak. Basurtok urtetik urterako emaitzei baino joera orokorrari, bilakaerari erreparatzeko eskatu zuen. Ezagutza handien den herrietan erabiltzen da euskara gehien: Arbizun, Urdiainen eta Etxarri Aranatzen. Euskal Herriko gune euskaldunetan gertatzen den moduan, beherako joera dute aurreneko bi herrietan. “Euskararen arnas-guneak diren herrietan joera hori ikusten da eta hizkuntza-politika bereziak eskatzen dituzte. Neurri propioak landu beharko dira”.
Hizkuntzaren erabileran gorako joerarekin, Lakuntza dago, “ibarreko goranzko joerarekin bat egiten duena”. Euskararen erabilera gutxien duten herriak Irurtzun, Uharte Arakil, Iturmendi, Altsasu eta Olatzagutia dira. “2001eko eta 2011ko neurketan puntu berean zeuden. Orain bakoitzari goranzko joera desberdin bat neurtu zaio. Erritmo desberdinean. Aldeak sortu dira. Hortik ikasgaia atera daiteke: puntu beretik abiatuta nola iritsi dira batzuk erabilera handiagoa izatera?”
| Herria | Euskaraz | Gaztelaniaz | Beste hizkuntzetan |
| Irurtzun | 8,5 | 86,4 | 5 |
| Uharte Arakil | 17,9 | 77,6 | 4,5 |
| Lakuntza | 30,9 | 67,6 | 1,5 |
| Arbizu | 76,8 | 22,8 | 0,4 |
| Etxarri Aranatz | 57,8 | 41,3 | 0,9 |
| Iturmendi | 27,7 | 72,2 | 0,2 |
| Urdiain | 44,4 | 55,4 | 0,2 |
| Altsasu | 13,9 | 83,6 | 2,6 |
| Olatzagutia | 3,7 | 94,6 | 1,7 |
| Guztira | 24,8 | 72.9 | 2,3 |
| Euskararen erabileraren bilakaera | ||||
| Herria | 2001 | 2006 | 2011 | 2016 |
| Irurtzun | 7,1 | 11,6 | 7,6 | 8,5 |
| Uharte Arakil | 7,4 | 13,8 | 9,4 | 17,9 |
| Lakuntza | 25,8 | 27,3 | 33,7 | 30,9 |
| Arbizu | 83,3 | 74,2 | 79,3 | 76,8 |
| Etxarri Aranatz | 56,2 | 51,5 | 62,3 | 57,8 |
| Iturmendi | 6,3 | 23,6 | 7,1 | 27,7 |
| Urdiain | 53,8 | 46,6 | 59 | 44,4 |
| Altsasu | 7,5 | 8,9 | 7,8 | 13,9 |
| Olatzagutia | 0,6 | 8,9 | 7,2 | 3,7 |
| Guztira | 20,7 | 21,8 | 22,8 | 24,8 |
Generoaren araberako emaitzak
Emakumezkoen eta gizonezkoen hizkuntza-portaeren artean alde handirik ez dago. Emakumezkoek gizonezkoek baino gehiago hitz egiten dute. Azken lau neurketetan beti izan da horrela, baina alde handiena, 4 puntukoa, joan den urtean izan zen. Euskal Herriko datu orokorretan ere emakumezkoak dira euskara gehien erabiltzen dutenak.
| Generoen erabilera bilakaera | |||
| Urtea | Orokorra | Emakumezkoak | Gizonezkoak |
| 2001 | 20,7 | 25,3 | 22 |
| 2006 | 21,8 | 22,1 | 21,3 |
| 2011 | 22,8 | 23,2 | 22,4 |
| 2016 | 24,8 | 26,7 | 22,7 |
Adina
Sakanan euskaraz gehien hitz egiten dutenak haurrak dira. (2-14 urte). Helduak (25-64 urte) dira hurrengo multzoa. Euskararen erabileran hirugarren taldea gazteak dira (15-24 urte). Eta, azkenik, erabilera baxuena adinduen taldeak du (64 urtetik gorakoak). Azken lau neurketetako joerak ez dira egonkorrak. Haurrek eta helduek beti gorako joerari eusten diote. Gazteen erabileraren goranzko joera gelditu egin da. Hizkuntzaren normalizazioari begira desiragarriena haurren eta gazteen erabilera aurretik egotea da.
| Adinka erabilera | |||||
| Hizkuntza | Guztira | Haurrak | Gazteak | Helduak | Adinekoak |
| Euskaraz | 24,8 | 32 | 21,5 | 23,5 | 15,9 |
| Gaztelaniaz | 72,9 | 66,5 | 77,1 | 73 | 83,4 |
| Beste hizkuntzak | 2,3 | 1,5 | 1,4 | 3,5 | 0,7 |
| Adinkako erabileraren bilakaera | ||||
| Urtea | Haurrak | Gazteak | Helduak | Adinekoak |
| 2001 | 23,1 | 22,6 | 16,9 | 22,2 |
| 2006 | 25,6 | 22,8 | 19,6 | 18,5 |
| 2011 | 27,7 | 26,4 | 20,4 | 18,1 |
| 2016 | 32 | 21,5 | 23,5 | 15,9 |
Haurren presentzia eta erabilera
Adin guztietako hiztunek elkarrekin hitz egiten dute egunerokoan. Baina hizkuntza-portaerei dagokienez, haurrak presente badaude erabilera igo egiten da. Haurrik ez dagoenean helduek erdarara jotzen dute. Euskararen erabilerak behera egiten du haurrak bakarrik egonda. Baina haurrak eta helduak elkarrizketa berean badaude erabilera igotzen da. Helduek haurrei hitz egitean erabilera %36,9koa da. Alderantziz denean, haurrak helduari, berriz, %40,8koa. Haur-heldu hizketaldietan “dezente gehiago hitz egiten da euskaraz. Haurrak badaki gurasoei euskaraz egin behar diola. Eta gurasoek euskaraz egiten diete txikiei hizkuntza transmititzeko”.
| Erabilera hizketa-taldearen arabera | |||
| Hizkuntza | Haurren artean | Helduen artean | Haur eta helduen artean |
| Euskaraz | 22,2 | 16,3 | 39,2 |
| Gaztelaniaz | 77,4 | 81,1 | 58,1 |
| Beste hizkuntzetan | 0,5 | 2,6 | 2,7 |
Altsasuren kasua
Sakanako euskararen ezagutza azken datuak 2001ekoak dira. Salbuespena Altsasu da. Euskararen ordenantza garatzeko udalak euskaldunen errolda egin zuen eta %34,7 euskalduna zela jakin zen. Basurtok kale-neurketaren inguruko aurkezpenean esan zuenez, “batez ere, populazioari begira, Altsasuko datua arretaz jarraitu beharrekoa da. Seinale ona”. Sakanaren biztanleriaren herena Altsasun dago. “Bere erabilera Sakanako bataz bestekora hurbiltzen ari da”.
| Neurketari buruzko datuak | |
| Herriak | 9 |
| Herri bakoitzeko neurketa orduak | 18 |
| Sakanan neurtutako orduak | 162 |
| Behatutako elkarrizketa kopurua | 4583 |
| Behatutako elkarrizketetako solaskideak | 13723 |
| Akats-tartea (gora-behera) | %1,45 |
