Herritarrekiko Harremanetarako Departamentuko Nafarroako Memoriaren Institutuaren Memoria duten Eskolak programa 2016an sortu zen. Proiektu horren helburua da hezkuntzaren eta memoriaren politika publikoen elkargune bihurtzea. Ana Ollo Hualde kontseilariak azaldu zuenez, “belaunaldi asko hazi ziren desmemoriaren kontrako antidoto gisa aurkezten zen. Gizarte demokratiko, justu, aske, ekitatibo eta berdintasunezkoa eraikitzea edo indartzea bazen helburua, beharrezkoa zen, besteak beste, erregimen frankistaren kontra borrokatu eta horregatik errepresaliatuak izan zirenen oroitzapena berreskuratuko zuen hezkuntza programa bat diseinatzea”.
Ikasturte honetan programaren berrikuntzak errepresio frankistari buruzko antzerki ziklo bat eta unitate didaktiko bat dira. Memoria duen Antzerkia zikloa gaur goizean Altsasuko Iortia kultur gunera iritsiko da. Altsasu institutuko DBHko 4. mailako eta Batxilergoko 1. eta 2. mailetako ikasleak joanen dira antzezlana ikustera, eta haren bidez Nafarroan 1936ko estatu kolpearen ondorioz bizi izan zen beldurrezko iragana ezagutzera. Lizarraldeko La Nave antzerki taldearen Goiena Arraiza, Emilia antzezlana ikusiko dute.
Protagonistaz
Goiena aitzindaria izan zen Nafarroan, familiaren planifikatze prozesuen ingurua idatzi zuen aurreneko emakumea izan baitzen bertan, baita emakumezkoei egokitzen zitzaien ugalketaren rol bakar horren kontrako matxinadaz idazten lehena ere. 1936ko garilaren 18ko estatu kolpeko biktima, ganbara batean ezkutatuta bizi izan zen bost hilabetez, ama, aita eta anaia bakarra fusilatu eta ezponda batean bota zituzten bitartean. Argentinan erbesteratua, 103 urte zituela hil zen, “Emakumeak gizartean duen paperaz” idazteari utzi gabe eta atzean utzitako izugarrikeria inoiz kontatu gabe. Lizarrakoa zen…
Didaktika unitatea
Memoria duten Eskolek programaren ikasturteko beste berrikuntza Amonarenean Kea da, Lehen Hezkuntzarako didaktika unitatea, ikastetxe guztietan banatu dena. Dani Martirenak idatzi eta Ana Ibañezek ilustratutako lan honetan oinarrituta, Larraintzarko Ikastetxe Publikoko irakasle Irantzu Rodriguezek eta Sarrigurengo Joakin Lizarraga Ikastetxe Publikoko Eneko Gamarrak sortu dute didaktika unitatea. Helburua memoria historikoa Lehen Hezkuntzako ikasleei hurbiltzea da. Unitate hori Gizarte Zientzien, Hizkuntzaren eta Gizarte eta Gizarte Balioen arloetan landu daiteke bereziki, nahiz eta curriculumeko beste arlo batzuetan zeharka landu ahal izateko baliabideak dituen. Batez ere 5. eta 6. mailako ikasleei zuzenduta dago.
Album ilustratuaren egilearen hitzetan, “oroitzapenak aldarrikatu" nahi ditu, horretarako lau bilobaren igandetako plana berreskuratzen du amonarekin batera. Krema eta marrubi hostoak nola prestatzen zituen gogoratzen dute. Igande batez amonak bere errezetaren sekretu guztiak beraiekin partekatu nahi izan zituen arte, horrela bere hostorea bere erara prestatzen jarrai zezaten, belaunaldiz belaunaldi. Hala ere, liburuak beste sekretu bat ere gordetzen du, 36ko gerrara garamatzan sekretua, aitonarekin zerikusi zuzena duena. Izan ere, liburuak oroimena harilkatu nahi du oroitzapenik intimoenak ehunduz.
Bestalde, departamentuak lotuta dramaturgia tailer batzuk programatu ditu, Nafarroako gazte eta irakasleendako irekiak, memoriaren, homofobiaren, gazte-masen manipulazio ideologikoaren, intolerantziaren, gorrotoaren transmisioaren eta bizikidetzarako esparruen eraikuntzaren inguruan, horrelako praktikak deserritik abiatuta. Ikasturtean zehar, Nafarroako Memoriaren Institutuak hainbat mintegi eta prestakuntza ikastaro proposatu ditu, memoriari buruzko hezkuntza proiektuak garatzeko hainbat tresna erabiltzeari buruz, esaterako, antzerkia edo dantza.