Soziolinguistikan dabiltzan adituek diote euskara biziberritzeko hiru ardatz aintzat hartzekoak direla, eta hirurak K-z hasitako hitzez bataiatu dituzte. Zehazki: Konpetentzia, euskararen ezagutza; Kontzientzia, bestela, euskalduna erdararen itsasoan galtzen da; eta, Koherentzia, euskara erabili egin behar da, bestela jai. Beste batzuek laugarren K bat ere gehitzen dute, alegia, kontsumoa, euskaraz sortutako kultura kontsumitu ezean nekez indartuko baita euskaldungoa.
Bide gorabeheratsu honetan, argiak eta ilunak izaten dira. Hona hemen berriki Altsasun izan dudan esperientzia. Iker Galartza eta Zuhaitz Gurrutxaga (Eitb-ko umore saioetan maiz ateratzen dira) aktore lanetan arituko ziren antzerki saiorako erosi genituen sarrerak. Ez zitzaidan burutik pasatu, baina antzoki atarian mugikorreko sarrera erakustean ohartu nintzen izenburuko Almacenados jartzen zuela eta ez Almazenean. Aretoa lepo beteta zegoen. Saioa hasi aurretik, Altsasuko Udaleko Kultura Zerbitzuaren izenean agurra egin eta saioak iraun bitartean gizabidez portatzeko eskatu ziguten. Gaztelania hutsez! Atera ziren aktoreak taulara eta, beranduegi bazen ere nire susmoa beteta, gaztelania hutsezko saioa burutu zuten, euskararekiko inolako keinurik gabe. Antzezlan surrealista samarra eta umoretsua izan zen, jubilatu behar duen eta bere ordezkoa izanen denaren arteko dialogoak. Ikusgarria! Hala ere, nolabaiteko atsekabeaz ikusi nuen saioa. Aktore euskaldunak erdaraz hitz egiten jarrita. Euskarazko bertsioa duen antzezlana gaztelaniaz, Altsasun. Iortiara, makina bat emanaldi, edo zinema, edo antzerki, gaztelaniaz ekartzen dituztenean, eta euskaraz salbuespen hutsak izanik, halako aukera galtzea. Merkatuan, gaztelaniaz aukera ugari eta, berriz, euskaraz, mugatua denean. Pentsatu nahi nuke Iortiako programazioa diseinatzeko tenorean euskara ardatz garrantzitsua izanen dela, baina ez dakit bada. Kasu honetan, hasieran aipatutako lau K horien lekuan, lau KK, KK, KK eta KK ematen ahal zaizkio.
Antzerkitik ateratzean, taberna batean pintxo bat hartzen, Iker Galartza suertatu zen ondoan, eta zoriontzea bururatu zitzaidan: saio ederra, pena gaztelaniaz. Eskerrik asko! Bai, ni ere harrituta. Euskaraz egin dugu Atarrabian, Antsoainen eta ez dakit zenbat lekutan, eta Altsasun, Murchanten bezala, izan zen bere erantzuna.