Eguzkia eta azala

Olatz Zabala Igoa 2008ko uzt. 18a, 00:00
Eguzkiaren energia, erradiazio elektromagnetiko bati dagokion eguzki-espektro eran iristen da lurrera.Izpiak uhinen luzeraren arabera deskonposatu daitezke: Uhin motzeko izpiak, arriskutsuenak (x izpiak eta gamma izpiak), atmosferako lehenengo geruzek blokeatzen dituzte "gehienak".Eguzki-espektroa:Izpi ultramoreak, hiru taldetan banatzen dira: UVA, UVB eta UVC.Ikusten dugun argiak formak eta koloreak ezberdintzen uzten digu.Ikusezinak diren izpi infragorriek bidean topatzen dituzten materia solido eta gaseosoak berotzen ditute.Laburbilduz, lurrera iristen dira: Izpi ultramoreen %10 (gehienak ozono geruzan gelditzen dira) Ikusten den argiaren %40 Izpi infragorrien % 50• UV IZPIAKUVC: Ozono geruzaren bidez geldituak dira.UVB: Epidermisaren bidez geldituak dira. Erredurak eta azaleko gaitzak eragin ditzakete.UVA: Dermisak atzeman ditzake. Erradikal libreak sortzen dituzte eta molekula ezegonkor horiek dira azalaren zahartzea azkartzearen errudunak.Beltzaran-kolorea epidermisak UV-ez babesteko sortzen duen blokeatzaile natural bat da.Melanozitoak epidermisaren mintz basalean kokatuta dauden zelulak dira. UV izpien akzioaren eraginez melanina deituriko pigmentu marroia produzitzen dute, eta keratinozitoekin batera azalaren gainazalera garraiatuko dira, eta bertan beste zelulek xurgatuko dituzte.Esposizioaren lehen minutuetan UVA izpiek bat-bateko pigmentazioa deituriko erreakzioa eragiten dute. Eta hurrengo 48 orduetan UVB izpiek pigmentazio berantiarra estimulatzen dute.Eguzkiaren efektu positiboak:Beltzaran-koloreaD bitaminaren sintesiaItxura osasuntsuaUmore onaOngizateaEguzkiren efektu negatiboak:ErredurakEritemaErredura larriakLarruazalaren garaiz aurreko zahartzeaAzalaren gaixotasunak• Erradikal libreak?Larruazalaren zahartzearen mekanismo nagusiak oxidazioaren erreakzioei lotuta daude.Baliabide ezberdinen bidez, azalean honakoak sortzen dira:- Argiaren efektuak- Oxigenoa- Bide enzimatikoaErradikal libreek azalean dituzten funtzio nagusiak honako hauek dira:- Lipidoak (menbranak)- Proteinak- ADN-aADN-a?ADN-a herentziaren molekula da: era kodifikatu batean organismo bati bizia emateko beharrezko informazioa duena da.Zelularen funtzioa erreproduzitzea da, horrela organismoaren autonomia ziurtatuko da.