Duela hiru aste norbaitek galdetu zidan ea uste nuen hitzek mundua aldatu zezaketen. Hartu behar duzun denbora. Ongi pentsatu. Altxa zaitez eserita bazaude, eseri zaitez zutik bazaude. Hitzek mundua aldatu dezakete?Beharbada zenbait adibidek lagundu dezakete.Luiseñoz, Kaliforniako hegoaldean hitz egiten den hizkuntzaz, aditzak aldatzen dira ekintza egin edo jasaten duten pertsonen kopuruaren arabera. Horrela ba, askoren artean pertsona bat hiltzen badute edo batek pertsona asko hiltzen baditu, aditza guztiz desberdina da.Beste adibide ez horren gupidagabea, kalispelena da. Tribu honek salish hizkuntza hitz egiten du eta ezaugarri oso berezia du inguruko deskribapena egiten duenean. Bere hizkuntzak ez ditu elementu geografikoak izendatzeko hitzik, naturaren ekintzak bezala deskribatzen ditu; ez dute esaten "horko hori mendi bat da" baizik eta "paisaiak mendikatzen du", bizirik egongo balitz bezala.Inork ez du bere emaztea gehiago maite apaizak "senar-emaztetzat jotzen zaituztet" esan ondoren. Eta jendeak ezkontzen jarraitzen du. Errealitatea, emango zuen, ez da aldatzen norbait gehiagok aipatzen duelako. Ez da aldatzen?Ea, hobe adibide gertuago batekin. Beharbada zeu duela urteak ezkondu zinen eta niri oraindik asko falta zait horretarako. Pentsa ezazu gertu edo milaka kilometrotara duzun pertsona batengan. Pentsa ezazu nola sentitzen zaren pertsona horrek zure izena esaten duenean. Edo beharbada balio du pentsatzeak norbaitek lehenengo aldiz aita, ama, ahizpa, anaia, laguna esan zizunean. Norbaitek eskua altxatu eta irakasle esaten didanean, ni berriz jaiotzen naiz, berriz sortzen naute.Lagun askoren artean egindako ekintzak edo eragin handia dutenak desberdinak dira, eta luiseñok mailakatzen ditu. Ados gaude, ez dela gauza bera zuhaitz bat moztea edo hirurehun hektarearekin bukatzea. Inguruak gauzak egitea, eta ez izatea soilik eszenatokia, errealitatea ere aldatzen du. Ingurua bizi bada hil daiteke ere bai eta horregatik zaindu behar dugu. Eta azkenik, Jainkoa hor goian baldin badago - existitzen bada nire kezkak ez dio molestatu behar- ez du behar "bai, nahi dut" guk esatea. Berak badaki. Gu gara errealitatea aipatzeko beharra dugunok, etiketaz etiketa, hitzez hitz aldatzen dugunok. Justizia egoteko, lehenengo definitu behar da, lehenengo aipatu behar da.Hitzek mundua aldatu dezakete, aldatzen dute hain zuzen ere.