Euskara ulertzen duten hiztunen arteko ahozko hizkuntza ohiturak aldatzeko ariketa soziala da Euskaraldia. Parte hartzen duten herritarrek bi rolen artean aukeratu dezakete: ahobizi eta belarriprest. Hirugarren rol bat ere badago, arigune. Azken horiek euskaraz lasai hizketatzeko guneak dira, eta belarriprestez eta ahobiziz osatuta daude.
Bi arigune mota daude. Alde batetik, pertsona taldeek osatutakoak, eguneroko harremana dutenak, esate baterako, kultur, kirol, gizarte taldeak. Arigune horietako kide guztiek euskara ulertzen dute, eta elkarrekin ariketa egitea erabaki dute, ahobizi eta belarriprest gisa. Beste aldetik, entitateak eta herritarrak harremanetan egoteko espazioetan eta dinamiketan sortzen dira: harrera guneak, salerosketa puntuak, eta abar. Horietan herritarrei harrera egiten dieten ahobizi eta belarriprestak daude, aldiko bat gutxienez. Badira bi motetako ezaugarriak dituzten ariguneak ere, esaterako, bi langile dituen denda bat.
Esperientziak
Azaroaren 18tik eta abenduaren 2ra arigune izanen diren lau entitatek azaldu dute zergatik izanen diren arigune. Irurtzungo Albaitaritza enpresan lan egiten du Blanki Letona Jauregik. Berak azaldu duenez, ″Albaitaritzan euskaldun sentitzen gara eta gure 40 urteko ibilbidean, gure hizkuntza indartzearen aldeko hautua egin dugu, gure ingurunean eta baita enpresaren barnean ere″. Letonak argitu duenez, ″sentimendu hori egonkortzeko eta gure euskarazko zerbitzua hobetze aldera, arigune izatea erabaki dugu″.
Lakuntzako Elai Alai dantza taldeko Leire Sagarzazu Ibargurenek azaldu duenez, ″aurtengo Euskaraldia iragarri zenean, lehenengo momentutik arigune izatea erabaki genuen″. Sagarzazuk jakinarazi duenez, taldekideei ″garrantzitsua iruditzen zaigu euskararen erabilera sustatzea eta bermatzea″.
Urtzi Urionabarrenetxea Zarrabe.
Urdiaingo farmazian lanean opatu dugu Urtzi Urionabarrenetxea Zarrabe botikaria. Atzerrian bizi ondoren, apiriletik da farmaziaren jabe eta, beraz, estreinakoz izanen da arigune. Berak esan duenez, farmazia arigune bihurtzeko ″hainbat arrazoi″ daude. ″Alde batetik, botikak egunerokotasunean, herritar askori funtsezko zerbitzuak eskaintzen dizkiolako, eta horiek euskaraz egin ahal izatea ezinbestekoa da″. Urionabarrenetxeak gaineratu duenez, ″denondako hain garrantzitsua den osasun arloan, tamalez, egungo euskararen egoera eta erabilera normaltasun osotik urruti dago″.
Euskaraldian arigune gisa estreinako aldia dute ere Ereide eta Gotzone Garziandia Imaz ahizpek. Altsasuko Zumalakarregi plazan dagoen Amaia okindegian lan egiten dute. ″Arigune gara jendea euskaraz egitera animatzeko. Norbaitek euskaraz dakiela baldin badakigu euskaraz erantzuten diogu″. Argitu dute bezero gehienak erdaldunak direla.
Ereide eta Gotzone Gartziandia Imaz.
Zer eman dizue arigune izateak?
Okindegian arigune irudia izanda euskaldunak beste jarrera batekin sartzea espero dute ahizpek. ″Jendeak ezagutzea eta etortzea″. Etxarriarrak dira eta, esan dutenez, herrikoek ez dakite non lan egiten duten. Zumalakarregi plazan asteazkenero azoka izaten da, arropen postuak. Horrek herrietako jendea erakartzen du, ondorioz, ″hasieran harritzen baziren ere, orain askok badakite okindegian euskaraz hitz egin dezaketela. Eta herrietakoren batekin hizketan gaudela, gu euskaraz entzun eta ondoren euskaraz hitz egin digunik ere bada″.
Farmaziarekin sei hilabete darama Urionabarrenetxea eta arigune berria da. Botikariak azaldu duenez, Urdiainen eta Sakanan ″berria naizenez, pazientearekin lehendabiziko kontaktua euskaraz egiteak asko baldintzatuko du ondoren gure artean sortuko den harreman eta erabilitako hizkuntzan. Horregatik, hasiera-hasieratik, zuzendu eta hizketatu naiz euskaraz″.
Dantza taldeko Sagarzazuk esan duenez, ″arigune gisa izena ematean gure hitza ematen dugu euskara erabiliko dugula, eta taldean nahi duen horrek euskaraz hitz egitea bermatzen dugu. Modu eroso batean eta segurtasunez egin dezaten″. Letonak esan duenez, ″arigune izateak euskaraz komunikatzeko dugun ahalmenaz ohartarazteko balio izan digu. Baita bakoitzak ahal duen neurrian euskarari ekarri ahal dionaz jabetu eta hortaz gozatzeko ere″. Albaitaritza enpresakoak gaineratu duenez, ″ hemendik goiti gure hizkuntza paisaia euskalduna bermatzeko erronka hartu dugu eta, horretarako, laguntza eskatu dugu″.
Zer jaso duzue?
Albaitaritza enpresako Letonak azaldu duenez, ″gure gogo eta ilusio guzia jarri dugu Euskaraldian, gure lan esparruan euskararekin dugun harremanaz gozatzeko″. Dantza irakaslearen esanetan, ″arigune izateak euskararen erabilera areagotzea dakar″. Sagarzazuk jakinarazi duenez, ″Elai Alai dantza taldeak beti eman dion garrantzia hori plazaratzeko″ bidea da arigune izatea. Dantza eskolak horregatik direla euskaraz nabarmendu du. Gainera, Elai Alai dantza taldeak ″herritarrekin euskaraz egiteko aukera″ ematen duela azpimarratu du. Sagarzazuk gaineratu duenez, ″garrantzizkoa den horregatik borrokatu eta erabiltzen jarraitzeko nahiak handiagotzeko, eta haur eta gazteei hori erakusteko balio izan digu arigune izateak″.
Botikariak nabarmendu duenez, farmazia arigune izateak eta bertan eskaintzen diren osasun zerbitzuak euskaraz izateak ″herritarrekiko euskarazko hartu-emana bermatzea eta bultzatzea ekarriko du Urdiainen″. Arigune izanda, ahizpa okinak euskaraz gehiago egiteko aukera izatea espero dute.
Izen ematea
Euskaraldia zer den jakin ondoren, entitate batek arigune egitea erabakitzen badu, lehenik bere kideen euskara ulermenaren azterketa egin behar du. Horrela, arigune izan daitezkeen talde edo espazioak identifikatzen dira. Hori eginda, arigune izan daitezkeen talde edo kideekin ariketa adostu behar da. Azkenik, arigune gisa izena eman behar da, edo aurretik izanez gero, eskaera berretsi. Hori eginda, entitateak Euskaraldian parte hartuko duela jakinaraziko die kide guztiei. Aldi berean, egokia izan daiteke ariketa prestatzeko baliabideak ematea parte hartzaileei. Entitate barruan euskarazko praktikak bultzatzeko lehentasunezko neurri edo pauso berriak ematea erabaki daiteke, eta hala eginez gero, Euskaraldiak horiek gizarteratzera animatzen du. Ariketa soziala despeditu ondoren, balorazioa egin eta aurrera begirako neurria erabakitzeko garaia izanen da.
Altsasu
Herriko Euskaraldia Batzordeak kuadrillak arigune gisa izena ematera gonbidatu ditu. Kuadrillaren azterketa egin eta guztiak edo zati bat arigune gisa emateko aukera gogorarazi dute. Izena eman aurretik, hori bai, kideen helburuak ongi zehaztea eta horiek errealak izatea eskatu dute.