Euskal Mendizaletasunaren Galan omendu zituzten hiru pertsonen artean bizirik zauden bakarra zara, eta sasoi betean zaude, gainera.
Beno, sasoi betean... (kar, kar), baina bai, omenduen artean bizirik nagoen bakarra. Jendeak hori esaten zidan, omenaldiak bizirik gaudela egin behar direla. Nik ez nuen omenaldia jasotzea nahi. Ez zait gustatzen. Ni suhiltzaile izan naiz eta plazer bat izan da niretako, nahiz eta nire lana izan. Besteek bai, merezi zuten, baina nik…
Zuk egindako lana aitortu badute zerbaitegatik izango da.
Lotsatia naiz horretarako, baina beno...
Beste omenduak, Txumarra eta Axio Aranburu, ezagutu al zenituen?
Txumarra asko ezagutu nuen. Pirinioetako Zeharkaldiren bat berarekin egin izan dut, eta Belaguako Goi Ibilbidean ere berarekin egon nintzen, duela asko. Txumarrak Mendi Kirolak dendan lan egiten zuen eta nik han erosten nuen materiala. Axioren kasuan, aita eta osaba ezagutzen nituen gehiago, baina bera inguruan bueltaka ibiltzen zen.
Altsasuko Suhiltzaileen Parkeko sarjentua zinen.
Guztira 36 urtez izan nintzen suhiltzaile, eta gozamen hutsa izan da, pagotxa. Une larriak ere badaude, baina gure lana ongi ikusita eta baloratuta dago. Jendeak esker oneko hitzak izaten ditu. Nik gustura egin dut lan.
Nafarroako Suhiltzaileen Erreskate Taldearen sorreran parte hartu zenuen. Nola ikusi zenuten behar hori?
Mendi erreskateetarako Guardia Zibilaren taldea, GREIM (Grupos de Rescate Especial de Intervención en Montaña) delakoa zegoen orduan Nafarroan. Paradoxa zen. Helikopteroa suhiltzaileena zen, baina mendiko erreskateren bat zegoenean GREIM joaten zen suhiltzaileen helikopteroan. Suhiltzaile batzuek uste genuen guk egin behar genituela erreskate horiek, gureak zerbitzu integrala izan behar zuela, hau da, denetariko larrialdiak egin behar genituela, bai auto istripuak, suteak eta baita edozein motako erreskateak ere. Mendi Federaziora jo genuen, eta euren laguntzarekin formakuntza jaso genuen. Talde majo bat geunden. Astero egiten genituen praktikak Iruñean, Etxaurin… Horrela, Nafarroako Suhiltzaileen Erreskate Taldea sortu genuen.
Garai haietan mendi istripuetara bi taldeak joatea, Guardia Zibilarena eta zuena, egokituko zitzaizuen.
Jakina, niri tokatu izan zait, suhiltzailea nintzela, Beriaingo erreskateren batean bi taldeak egotea. Gainera, GREIM-ekin harremanak ez ziren onak. Beraiek betiko kontuarekin: istripu bat zegoenean euren presentzia beharrezkoa zela atestatu bat egin beharra zegoelako, eta suhiltzaileek ezin genuela atestaturik egin. Hori zen euren aitzakia. Zorionez, duela bi urte inguru Nafarroako protokoloa aldatu zen eta ordutik aurrera larrialdietara hots egin, eta Suhiltzaileen Erreskate Talde Teknikoa (GRT) arduratzen da erreskateez, alboan Foruzainak dituztela. Hau da, GREIM taldea kendu zen. Ildo honetan, suhiltzaileen GRT taldea oso-oso prestatuta dagoela argi utzi nahi dut. GRT taldeak sekulako prestakuntza du, edozein erreskate mota egiteko prestatuta daude. Ez dio inolako inbidiarik GREIM taldeari. Gainera, helikopteroa suhiltzaileena da, garabiarekin ibiltzeko espezialista bat dago eta material aldetik oso ongi ekipatuta daude. Primeran zainduta gaude.
Omenaldian nabarmendu zutenez, Beriainen istripuak egoten direnean zuri hots egiten dizute laguntza eske.
GRT taldea dagoenetik jada ez, baina aurretik bai, deitzen ninduten, Beriain ongi ezagutzen dudalako. Gogoan dut egon nintzen azkeneko erreskatea, 2018an. Altsasuko Suhiltzaileen Parkean geunden gosaltzen, suhiltzaileek gonbidatuta, eta orduan jaso zuten deia, Beriainen pertsona bat erori zela. Joateko eskatu zidaten. Nondik sartu, nondik atera… tokia ezagutzen dut. Guardia Zibileko GREIM taldea igo zen helikopteroan, eta suhiltzaileak behean gelditu ziren. GREIM-en azken erreskateetako bat izan zen, GRT taldeak konpetentzia hartu baino lehen. Etxarri Aranazko neska gaztea zen, pena handia. Berehala aurkitu genuen.
Martin Montañesek ere azaldu izan du Beriain mendi istripuen puntu beltzetako bat dela. Zergatik?
Faktore asko daude, baina nik gaur egun faltan botatzen dudana da mendi batera joan aurretiko planifikazioa, hau da, irteera ongi prestatzea. Askok ez dute egiten. Sare Sozialek eta teknologia berriek ere ez dute gehiegi laguntzen. Badirudi ia edozein gai dela edonora igotzeko, eta ez da horrela. Beriain mendi oso polita da, zoragarria. Baina agian harria edo arroka bustita dago, irrist egin daiteke… ongi prestatuta joan behar da, ezin da nolanahiko zapatillekin joan. Eta abiatu aurretik eguraldi aurreikuspenak begiratu behar dira.
Ihurbainetik igotzea ez da erraza izango.
Ihurbainek ez du arazo handirik, baina baditu oso teknikoak diren pauso batzuk. Gaur egun Ihurbain ongi ekipatuta dago: spirit, parabolt, kibikoak… denak sartuta dauzka, baina bertatik igotzeko soka eraman behar da, kaskoa… esandakoa, aurretik prestatu beharra dago, eta gutxienez beste norbaitekin joan. Batzuetan konfiantza gehiegiz aritzen da jendea. Ez dakit nola azaldu, badirudi batzuek tontorra eurengana ekartzea nahi dutela, beraiek tontorrera joatea baino. Mendia gure beharretara egokitu nahi dugu, hori ari da gertatzen, eta gero datoz kontuak.
Prestakuntza ezinbestekoa dela.
Bai, aurretik irteera planifikatzea eta gutxieneko prestakuntza izatea. Autobabesa deitzen dioguna. Hau da, mendira joan behar bazara, mendian ibiltzeko gai izan beharko zara. Gutxieneko formakuntza izatea, autosufiziente izateko, sikiera. Jende asko galtzen da mendian, eta gaur egun hori gertatzea ez dut ulertzen, telefono gehienek GPS-a dutela kontuan izanda. Mugikorraren GPS-a erabiltzen ikasi beharra dago, oso erraza da. Edozein ibilbideren planifikazioa egiteko tresna, programa eta aplikazio pila bat daude, eta zerbait jakitea derrigorrezkoa da. Ildo honetan, mendi ibilbideak jasotzen dituen Wikiloc aplikazioa aipatu nahiko nuke. Edozeinek igo ahal du ibilbide bat, beraz, Wikiloc-en dauden ibilbideak aurretik ere aztertzen eta filtratzen jakin behar dugu.
Altsasuko Mendigoizaleak taldearekin mendian ibiltzen jakiteko tresnen ikastaroa eskaini izan duzu Andres Bengoetxearekin.
Bai, eta beste ikastaroren bat egiteko asmoa dugu. Pandemia dela eta bi urte daramagu halakorik egin gabe, eta ea pixkanaka jendea birziklatzen hasten garen. Kartografia, iparrorratza, betiko tresnak, egungo GPS-ak, mugikorrak… denetatik.
Bizitza osoan mendian.
Lehen suhiltzaileekin nengoen federatuta, gure taldea baikenuen. Irteerak egiten genituen eta eskalatzera ere beraiekin joaten nintzen. Ondoren Altsasuko Mendigoizaleekin federatu nintzen.
Betiko mendizaletasuna desagertzen ari al da?
Mendizaletasuna asko aldatu da. Eta mendia bera ere asko aldatu da. Pentsa, duela 20 egun Aneton egon ginen. Pioleta, kranpoiak... denetatik eraman genuen, eta ez ziren beharrezkoak izan, elurrik ez zegoelako. Bestalde, mendizaletasunaren filosofia aldatu da, guztiz. Mendia ahalik eta denbora gutxienean igo nahi da, errekorrak apurtu, material ikusgarria erabili… eta ez dakit mezua argi ote dugun. Norberak bere mugak ditu. Esaterako, ni ez naiz Everestera igotzeko gai. Jakitun naiz, eta, hortaz, beste tontor batzuk egingo ditut. Baina jende askok ez ditu bere mugak onartzen. Talde handi batean izena emango du, Everesteko oinarrizko kanpamendura helikopteroz eramango dute, eta jende askoren artean, oxigenoarekin eta nola edo ahala, tontorreraino igoko da edo igoko dute. Hori gustatzen zaigu? Ez dakit. Ni non kokatzen naizen? Eskalatzen dudan bezala: estilo klasikoan. Eskaladan ere iruditzen zait pasatzen ari garela. Edonor joan daiteke arrokara, taladratu, txapa batzuk jarri eta bide bat zabaldu.
Nafarroako Mendi Federazioak badu nahikoa lan.
Oso lan zaila du federazioak, lan handia. Nik uste dut hausnartu beharra dugula, non gauden eta nora joan ahi dugun pentsatu. Sare Sozialetan ere, esate baterako, Hiru Haitzei “Urbasako leihoak” esaten omen diete orain. Eta hori nola kontrolatu?
Omenaldiko saria polita al zen? Non jarri duzu?
Oso polita zen. Emazteak tximini gainean jarri du.
Merezitako saria da, guztiz.
Lotsa ematen dit, baina milesker.
