Albisteak,
Nafarroako Marka "herri proiektu" gisa aldarrikatu dute. Iortia kultur gunean egindako aurkezpenean identitate "kolektibo plural, lehiakor, berritzaile, berdintasunezko eta arlo sozialarekiko konprometitua" aurkeztu dute. Lehendakariordeak Sakanak duen balioa nabarmendu zuen.Foru gobernuak Nafarroa Marka herrialdean aurkezteko bira Altsasun hasi zuen asteazkenean, lastailak 8. Ekitaldian izan ziren Felix Taberna Monzon lehen lehendakariordeak eta Lehendakaritza eta Berdintasun kontseilaria, Unai Hualde Iglesias Nafarroako Parlamentuko presidentea, Carmen Maeztu Villafranca Gizarte Eskubide, Gizarte Ekonomia eta Enpleguko kontseilaria, Nafarroako Markako Mahaiko Parlamentuko kideak, Javier Ollo Martinez Altsasuko alkatea eta ibarreko beste alkate, zinegotzi eta gizarte, ekonomia eta kultura eragileak.Julian Iantzi komunikatzaileak dinamizatu zuen ekitaldia, eta aurkezpen mahai baten inguruan bildu ziren: Jose Felix Beregaña, Sakanako Enpresarien Elkartekoa; Maria Eugenia Garcia, Altsasuko Dendarien Elkartea; Joseba Arregi, Josefina Arregi klinikaren fundazioaren patronatuko presidentea eta Itziar Nazabal artista multidiziplinarra. Ekitaldia publikoari irekia izan zen eta Hostoak eta Pi musika taldeak girotu zuen. Tabernak esanak. Tabernak Nafarroako Marka proiektua aldarrikatu zuen Altsasun “herri proiektu” gisa, identitate kolektibo plurala, lehiakorra, berritzailea, berdintasunezkoa eta arlo sozialean konprometitua izateagatik. Sakana horren adibide zela adierazi zuen lehendakariordeak. Haren iritziz, ibarra erreferentea da industrializazioan, lan komunitarioan eta auzolanean, aberastasun kulturalean eta aldaketa ekonomiko eta eraldaketa sozialetara egokitzeko duen gaitasunean. Taberna lehendakariordeak Nafarroako Marka propio bati buruz hitz egitea ahalbidetzen duten elementu bereizgarriak zerrendatu zituen. Horien artean, lurralde batuak daramatzan mila urte baino gehiagoko historia, "bidegurutze" batean duen kokapen geoestrategikoa, bere aberastasun naturala eta bi hizkuntza propioak nabarmendu zituen, "bi esanahi eta pentsatzeko eta elkarrekin bizitzeko bi modu sortzen baitituzte aniztasun horren barruan", adierazi zuenez. Era berean, Foru Komunitatearen industria lidergoa eta gizarte konpromiso nabarmena aipatu zituen. Azken horren adierazle gisa aipatu zuen Nafarroak estatuko boluntario tasarik altuena duela, ekonomian kooperatibek duten garrantzia eta nazioarteko elkartasun ekimenak. Esan zuenez, "Nafarroako marka herrialde proiektu bat da. Palanka bat izatea nahi dugu, Nafarroa oparoagoa, komunitarioagoa eta gure artean bizikidetza handiagoa izateko. Gure ustez, nortasun kolektiboa, komunitate batekoak garela sentitzea, ondasun komun batekoak garela sentitzea, oparotasunerako palanka bat da. Zorionerako palanka ere bada", adierazi zuen. "Tradizioak joera sozialekin ordezkatzen diren" eta herritarrak "kontsumitzaile huts" gisa tratatuak izateko arriskua dagoen une sozial honetan, Tabernak azpimarratu du garrantzitsua dela komunitate gisa nortasun eta indar bat mantentzea Nafarroako Marka bezalako lurralde marka baten bidez. Azaldu zuenez, marka horren indarra da Foru Komunitatea osatzen duten lurralde guztiek eta bertako biztanleek ahalegin komunarekin bat egitea, lurralde kohesioa bermatzeko. Horri dagokionez, proiektuan eskualde guztiak sartzearen garrantzia azpimarratu du. Sakanan biztanleriaren zahartzea, migrazio prozesua edo egungo industria eraldaketa bezalako erronka sozialei aurre egiteko hausnarketa prozesu batean murgilduta dagoela azaldu zuen. Hori Nafarroako Gobernuaren eskutik egiten ari dela, ibarrak bere bultzadari eusteko, "buru belarri" lanean ari den ehun ekonomiko batekin. Tabernak pertsonen balioa nabarmendu du aldaketa horien bultzatzaile gisa. Tabernak laburbildu zuenez, "Nafarroako Marka lurralde guztiek, Nafarroako espazio guztiek eta, batez ere, guztion onerako eta nortasun kolektibotik indartsuago eta oparoago bihurtzeko lanean ari garen pertsona guztiek osatu behar dugun proiektua da". Hizlari sakandarrak. Ollo alkateak lurralde kohesioan lan egitearen garrantzia azpimarratu zuen, politika orekatzaileekin, Altsasu bezalako herriak "logelako hiri" bihur ez daitezen, jarduera ekonomikoaren eta zerbitzuen zati handi bat Iruñean eta Iruñerrian zentralizatuta geratzeko joera duten bitartean. "Hori da Nafarroako Marka ere, Josefina Arregi klinika Altsasun egoteaz ari gara, merkataritza bizia izateaz eta hiriarteko garraioaren arloan oso erronka garrantzitsuari ekiteaz", azaldu zuen Ollok. Sakanako Enpresarien Elkarteko ordezkari gisa, Beregañak adierazi zuen Nafarroako Marka "komunitate gisa zer garen eta zer izan nahi dugun kanpora erakusteko aukera ematen digun proiektua" dela. "Sakana industria erreferentea da duela hamarkada batzuetatik Nafarroan, industria sendotasun hori Nafarroa ordezkatzen duenaren funtsezko parte da. Sakanako Enpresen Elkartetik garapen honekin konprometituta gaude, aktiboki parte hartzen dugu Nafarroako Gobernuarekin batera bai Sakanako biziberritze mahaian bai Sunsundeguiko langileen birkokatze planean. Lanbide Heziketako eskolarekin aliantza sendo bat mantentzen dugu, gure ibarrerako industria etorkizunaren oinarria prestakuntza dela sinetsita, eta gure eskualdeko gizarte eragileekin lankidetza estuan ari gara, Sakanako kohesioan eta garapenean funtsezko zeregina betetzen baitute", adierazi zuen Beregañak, belaunaldien erreleboa eta ekintzailetza eskatu aurretik, indarra ez galtzeko eta" modu iraunkor eta orekatuan haztea ahalbidetuko digun garapen eredu bat eraikitzeko". Ziurtatu zuenez, "Nafarroaren etorkizuna Sakanan ere idazten da". Altsasuko Dendarien Elkartetik, Garciak merkataritza txikiaren eta hurbileko merkataritzaren garrantzia aldarrikatu zuen. Sakanan integratutako sektorea da, neurri handi batean, 50 urtetik gorako emakumeena, bere garaian inguruan bizitzen eta lan egiten geratzea eta "errotzea" erabaki zutenak, eta orain digitalizazioaren eta online merkataritzaren erronkaren aurrean daude, ohitura aldaketa sakona eragiten ari dena. "Dena klik batera dago, eta horrek, zalantzarik gabe, abantaila asko ditu, baina sakoneko arazo bat ere sortzen du: zer baloratzen dugu gehiago, gizabanakoa edo komunitatea? Nahiago al dugu mozkina gure ondoko dendan geratzea edo merkataritza elektronikoaren erraldoi global bat joatea? Giza harremanak dituzten pertsonekin kale biziak nahi ditugu, edo atean paketeak ematen dizkiguten pantailak bakarrik?" planteatu zuen. Garciaren arabera, testuinguru zail horretan, tokiko saltokiak nobedadeak eskaini, harritu eta erakusmahai bakoitzaren atzean konektatzeko erronkari aurre egin behar dio. "Hurbiltasuna, konfiantza eta kalitatea eskaintzea da kontua. Komunitate bizi eta iraunkorrak nahi ditugu, non erostea pertsonak eta lurraldea zaintzea den", adierazi zuen. Merkatariak adierazi zuenez, Sakanak "turismoa edo ekoturismoa ibarra suspertzeko aukera izan daitekeen pentsatu behar du, natura, tradizioak eta benetakotasuna errespetatuz". Gizartea eta kultura. Joseba Arregik, Josefina Arregi klinikaren fundazioaren patronatuko presidenteak, proiektu sozial horrek haranarendako duen garrantzia eta Nafarroa Markak ordezkatzen dituen balioekin duen lotura azpimarratu zituen, hiriburuan zerbitzuak zentralizatzetik ihes egiten duen egoitza baliabidea baita, bere humanismoa eta "zerbitzurako bokazioagatik mugitzea" ezaugarri dituena, ez onura ekonomikoagatik. "Aniztasuna eta adostasuna. Errotzea eta egituratzea", laburbildu zuen Arregik, ordezkatzen duen fundazioaren bereizgarri gisa, bere ustez Nafarroako Markaren helburuekin bat egiten baitute. Bide horretan aurrerabide gisa, Iruñean eguneko zentro berri bat martxan jarriko dela nabarmendu du, batez ere dementziei zuzendutako zerbitzu berriak bermatuko dituena, eta Domus landa proiektua, landa eremuan etxez etxeko arreta eskaintzen duten profesional espezializatuen sare batekin, arreta gizarteratzean jarrita. Bestalde, Itziar Nazabal artistak eskertu egin zuen Nafarroako Markaren alderdi sortzaileenean eta kulturalenean "parte aktibo" gisa ikusi izana. "Argi daukat Nafarroa bizitzeko leku zoragarria dela, gozatzeko, ikasteko, lan egiteko. Eta, zalantzarik gabe, hori izan da munduan zehar mugitzen naizen bakoitzean erakutsi nahi izan dudana", esan zuen. Azaldu zuenez, bere lanak lurraldearen eta bertako jendearen aniztasuna, aniztasuna eta naturaltasuna helarazi nahi ditu, Nafarroako Marka proiektuaren oinarri den oinarri kulturalean lagunduz. Lurralde marka. Nafarroako Marka Foru Komunitateko "lurralde markaren" proiektua da, eta Nafarroa Europako eskualde iraunkor, berritzaile eta berdintasunezko gisa sendotzea du sorrerako helburu. "Una manera de funcionar/Gauzak egiteko dugun modua/Our own way" lelopean aurkeztu da. Lau ardatz estrategiko ditu: talentua, enpresa eta berrikuntza; turismoa, aberastasuna eta aniztasuna; lurralde identitatea eta bizi kalitatea. Marca Navarra joan den otsailaren 25ean eratu zen Erronkarin bere mahai politikoa, Nafarroako Parlamentuaren ordezkaritzarekin. Aldi berean, haren gobernantza taldea aktibatu zen, Foru Exekutiboaren zuzeneko zuzendaritza nagusiekin. Iruñean, Tuteran eta Bruselan 2024an egindako aurkezpenen ondoren, Nafarroako Markaren hedapenak Madrilgo Prado Museoan jarraitu zuen joan den apirilaren 20an.
Kirolak,
Aizkoran, Jon Erdozia, Nafarroako lehen mailako Aizkora Txapelketan.Urriaren 11n kanporaketa jokatuko da Lekunberrin. Urriaren 11n Nafarroako I. Mailako kanporaketa hartuko du Lekunberrik, 12:00etan. Hamar aizkolari lehiatuko dira, eta lehendabiziko bostek lortuko dute Doneztebeko finalerako txartela. Bi kaerdiko, bi 60 ontzako eta oinbikoa erdibituko dituzte. Tartean dago Jon Erdozia etxarriarra. Vicente, Etxeberria, Soroa, Amundarain, Rekondo, eta Oier, Xuban eta Julen Kañamares izango ditu aurkari.
Futbolean, Zalduak garaipenarekin ekin dio Elomendiko Txapelketari. Elomendiko Txapelketan hamahiru talde ari dira lehiatzen. Elomendiko Futbol Txapelketa martxan dago eta beste behin Arakilgo Zaldua taldea bertan lehiatuko da. Asteburuan jokatu zen lehen jardunaldia eta Arakilgo taldeak 1-0 irabazi zion Basatiri. Txaparros taldea da denboraldiko lehen liderra (3 puntu), Uterga, Bar Olmo, Zaldua Arakil, Ageri, eta Basati taldeekin puntura berdinduta. Bigarren jardunaldian Zaldua Arakilek Txaparros liderra izango du aurkari, urriaren 11n, larunbata, 11:30ean Añorben.
Atletismoan, Zubirin azkarrenak. Guztira 868 korrikalarik osatu zuten XVIII. Orreaga-Zubiri maratoi erdia. Irabazleak Raul Amatriain (1:19:53) eta Nerea Murua (1:28:00) izan ziren. Sergio Garcia de Ulate 11. izan zen (1:25:33) eta Maalen Beraza 16. (1:47:20), lehen sakandarrak.
Paleta goman, Nafarroako txapeldunak. V. Nafarroako Foru Komunitateko Emakumezkoen Pilota Torneoko txapelak Sakanara etorri dira. Asteburuan V. Nafarroako Foru Komunitateko Emakumezkoen Pilota Torneoko finalak jokatu ziren Lekunberrin eta Nafarroa Arenan. Paleta gomako bi txapelak Sakanara etorri ziren. Bigarren mailan, Jare Camposek eta Arhane Garmendiak 20-12 irabazi zieten Arrosagaray- Irazustari. Lehen mailan, Inunciagak eta Larrazak Eciolaza eta Eguzkiza mendean hartu zituzten (15-10 eta 15-7).
Motorra, Bakaikuko Katxarro Egunera. Urriaren 11, larunbata, VIII. Katxarro Eguna hartuko du Bakaikuk. Bakaikuko Bakarrekoetxea elkartean VIII. Katxarro Egunean parte hartuko duten autoak, kamioiak, motorrak, bizikletak eta bestelako tramankulu guztien zain daude. Aurten 10 urte beteko ditu klasikoen topaketak eta egunean parte hartzera animatu dituzte sakandarrak. Motoen zozketa eginen da. Egitaraua:
10:00 Klasikoen Topaketa.
11:30 Parte hartzaileendako auzatea.
12:00 Sakanatik ibilbidea.
14:30 Bazkaria, elkartean.
MENDIA
Mendian, Euskal Herriko Erdigunera, ongi seinaleztatuta. Zortzi eragilek antolatuta, Euskal herriko Erdigunera Ibilaldia egingo da igandean, lurraldetasuna aldarrikatzeko. Bost udal eta kontzejuk Erdigunera nola iritsi jasotzen duten panelak egin dituzte, eta lehena Irañetan jarri dute. Giro ederra espero da. Urriak 12, Hispanitatearen Eguna, "guretako horren arrotza den eguna. Horregatik, guk Euskal Herri osoa nabarmendu nahi dugu egun horretan, zazpiak bat garela, hemen herri bat dagoela, Euskal Herria, estaturik ez duen nazioa, bere hizkuntza duena, euskara, eta kirolari begira gure selekzioak aldarrikatu nahi dituena. Hori guztia aldarrikatuko dugu urriaren 12an Euskal Herriko Erdigunera Ibilaldian" nabarmendu zuen Iratxo elkarteko Mikel Goldarazenak eguna aurkezteko urriaren 6an Irañetan egin zen prentsaurrekoan. Erdigunea, Beriainen. Felix Isasa ingeniariak, barizentroaren kontzeptuan oinarrituta, Euskal Herriko erdigunea Andiako Mendilerroan dagoela zehaztu zuen, Beriaingo San Donato baselizatik gertu, Olibesarioko Saroian (1.236 m). 2004. urtean monolito txikia kokatu zen bertan. Iratxo elkarteak antolatutako Sakanako Ibilaldia bertatik pasatzen da, eta denborarekin lurraldetasuna aldarrikatzeko Euskal Herriko Erdigunera Ibilaldia martxa antolatzen hasi ziren. Ekimenera Sakanako Mendizaleak taldea batu zen, eta haiekin batera Altsasuko Mendigoizaleak, Atarratzeko mendi taldea, Gure Esku, Gu ere Bai!, Euskal Herriko Mendi Biltzarra eta Irañetako Udala dira igandeko martxa antolatu dutenak. Ibilaldiak urte asko daramatza, "baina Erdiguneko ekitaldiaren ondotik bazkaria eta festa antolatzen ditugula 10-11 urte izango dira" zehaztu zuen antolakuntzako Floren Berazak. Hasieran Irurtzunen egiten zen bazkaria, baina berehala Irañetako Basakoetxea bordan egitea erabaki zuten, Irañetatik abiatuta erdiguneranzko ibilbidean dagoelako. Urtetik urtera, harrera hobea du egunak. "Joan zen urtean ekitaldian 200 pertsona inguru bildu ziren, eta bazkarian 80 pertsona inguru. 10 kilo babatxiki prestatu genituen" gogoan du. Babatxikiak dira eguneko plater izarra, saiheskiekin eta bestelako sakramentuekin, baina beste zerbait prestatzen da beti. Ibilaldia eta aldarrikapena. Igandean bi adar aterako dira Erdigunerantz. Senosiaingo askatik, bata (8:45), eta Irañetako bordatik, bestea, 9:30ean. Erdigunera iritsita, ekitaldia izango da bertan, 11:30ean. Iazko ekitaldian Nafarroako Mendi Federazioko lehendakari Miren Eizmendik azaldu zuenez, "bi federazioen arteko sintonia erabatekoa da", eta horren isla, Nafarroako Mendi Federazioak eta Euskal Mendi Federazioak elkarlanean sortutako Euskal Herriko Mendi Biltzarra (EHMEBI) aurkeztu, eta hura babestera deitu zituen bildutakoak. Jakina, igandeko ekitaldian lurraldetasunari, Euskal Selekzioei eta bestelako ekimenei ahotsa emango zaie berriz. Ondoren bildutakoak Irañetako bordara jaitsiko dira, pintxopotera. Bertan Idoia Granizo eta Sahats Karasatorre bertsolariak entzuteko aukera izango dute, 14:00etan, "eguna eta pintxopotea girotzeko". Ondoren bazkariaren txanda izango da. EHMEBI, martxan. Irañetan EHMEBIko Iratxe Osorok hartu zuen hitza. "Iaz, Federacion Vasco Navarra de Alpinismo (FVNA) sortu zela mendeurrena ospatzen ari ginela, bi federazioek sortutako Euskal Herriko Mendi Biltzarra erregistratu genuen, urriaren 1ean. Amankomunean zenbait ekitaldi antolatzen ditugu. Tartean daude igandeko Euskal Herriko Erdigunera Ibilaldia, abenduko Aralarko Mendigoizale Eguna eta bestelakoak". Biltzarraren "garrantzia" nabarmendu zuen. "Kirol Lege berrian, lurralde federazioei autonomia erkidegoez gaindiko elkarteak, hitzarmenak eta lehiaketak egiteko eskubidea aitortzen zaie, eta nazioarteko lehiaketetan parte hartu ahal izango duten Autonomia Erkidegoko selekzioak onartzen dira ere bai. Beraz, gure elkarteak zentzu gehiago du oraindik". Erdigunerantz zazpi panel. Erdigunera nola iritsi erakusteko, zazpi panel jarriko dira. Lehena Irañetan jarri dute. Ibilbidearen xehetasunak eta track-a kontsulta daiteke. "Ihabar, Irañeta, Unanu, Uharte Arakil, Ollo eta Senosiain, bost toki horietatik nola heldu jaso dugu" azaldu zuen Irañetako alkate Iñaki Arangoa Ziak, aipatu herrien izenean. "Nafarroako Gobernuari bidea seinaleztatzeko dirulaguntza eskatu genion, baina ezezkoa jaso genuen, parke babestua delako". Tracka paneletik deskargatu daiteke.